Overthinking đúng cách sẽ là cái lợi

Một cuối tuần trằn trọc với nhiều dự định phía trước trên máy tính và playlist bất chợt chuyển đến bài nhạc Nhật, tạm gọi là One more time, One more chance.

Bài hát làm mình nghĩ:

Nếu có cơ hội trở về 1 thời điểm trong quá khứ & làm lại, bạn sẽ làm gì?

Mình lại "overthinking" nữa rồi. Cơ bản là mình muốn làm nhiều thứ lắm; như việc chào tạm biệt những người thân yêu nếu biết đó là lần cuối gặp gỡ chẳng hạn.

Và rồi mình lại đến một dòng suy nghĩ thực tế hơn.

Thật vô nghĩa nếu hiện tại và tương lai cứ "mắc kẹt" trong mớ suy nghĩ "đã cũ".

Nhưng thực tế, mình lại là một người sống đầy hoài niệm nên việc buông bỏ quá khứ là điều không thể. Thay vào đó, mình nhận ra:

Việc nghĩ ngợi lại tạo nhiều động lực vô hình để mình phát triển suốt những năm đi làm.

Với nhiều người, khái niệm "overthinking" mang tính tiêu cực vì nghĩ nhiều hay nghĩ những việc không đáng có. Nhưng trong bài viết này, mình sẽ đi vào những lợi ích nếu "Overthinking đúng cách" qua các ví dụ thực tế:

• Phục hồi hiệu quả khi phạm sai lầm
• Tiếp cận & xử lý vấn đề hiệu quả hơn
• Thấu hiểu nội tâm của bản thân

1. Phục hồi hiệu quả khi phạm sai lầm

Khi làm ở công ty cũ, mình làm việc 1 cách thiếu định hướng, tự bơi trong tasks và có 1 lần gây sai phạm làm mình mất tự tin dẫn đến nhiều lỗi sai liên tục. Thời điểm đó, mình lại chọn cách im lặng và giữ trong mình mọi bức xúc.

Dù được sếp góp ý, nhưng vẫn có nhiều điều mình không thể cải thiện được và nó khiến mình mỗi đêm trằn trọc mãi không thôi. Không ít điều lỗi sai không từ mình 100%, nhưng mình cũng khó diễn đạt làm sao để sếp hay team hiểu. Và đỉnh điểm, mình mất đi sự tín nhiệm từ mọi người.

Cảm giác này như 1 bài hát buồn cứ lặp đi lặp lại.
Mỗi ngày đi làm, mình là nhân vật chính ở bài hát đó.

Rồi mình cũng có 1 buổi trao đổi thẳng thắn cùng sếp. Sau tất cả, mình rời đi khi không thể tạo được thêm giá trị cho bản thân hay công ty. Nhờ buông bỏ gánh nặng từ công việc chính, mình có nhiều thời gian chìm trong suy nghĩ về những chuyện đã qua một cách nghiêm túc hơn.

Đối diện với những khoảng lặng, mình bắt đầu tìm hiểu dần nguyên nhân ở nhiều khía cạnh khác nhau. Hãy tham khảo ví dụ sau.

Ở ngữ cảnh trên, mình đang trình bày quy trình hàng đăng ký 1 sản phẩm tài chính với đội ngũ kinh doanh. Vì hệ thống phức tạp, mình thường nhấn mạnh các khái niệm xử lý trong kỹ thuật "Backend", "Frontend", "System", "Database",... và gây không ít bối rối đến đối phương.

Rồi mình nhận ra, dù mình xây dựng chỉn chu về mặt kỹ thuật nhưng giải pháp sẽ không hiệu quả nếu bạn không giải thích được với người khác. Nó giống như việc bạn pha trà sữa rất ngon nhưng không biết diễn tả như thế nào để thu hút khách hàng mua và trải nghiệm.

Hóa ra mình gặp nhiều vấn đề nhưng chỉ suy nghĩ ở bề nổi và với áp lực công việc cùng thời gian đã khiến mình không suy nghĩ giải quyết vấn đề một cách tường tận.

Từ những trải nghiệm trải nghiệm va vấp trên đã phần nào giúp mình hồi phục và phát triển tốt hơn ở công ty mới. Thay vì xem suy nghĩ tiêu cực, mình xem đó là động lực và như một năng lượng tích cực thúc đẩy bản thân phát triển.

2. Tiếp cận và xử lý vấn đề sâu hơn

Ngày trước mình tư duy như "bồ câu đưa thư", vì sếp giao gì thì lầm nấy. Nếu tư duy như thế, mình sẽ bị đóng khung trong kỳ vọng của sếp. Vấn đề sẽ căng thẳng hơn nếu bạn gặp sai phạm và mất niềm tin với sếp bất kể nỗ lực ra sao.

Hãy thử nghĩ sâu một chút, bạn có thể tiếp cận + giải quyết vấn đề hiệu quả hơn, điều này cũng giúp việc phát triển nhanh chóng.

Ở vai trò Product Manager (không phải sếp) như người dẫn dắt team Kỹ thuật thực hiện các yêu cầu từ lãnh đạo và các team liên quan như (Kinh doanh, Quản lý rủi ro), việc "overthinking" giúp mình:

• Nhìn nhận đa chiều: Xem xét vấn đề từ nhiều góc độ, để mình hiểu vấn đề toàn diện và lường trước mọi tình huống có thể xảy ra.
• Hiểu sâu vào chi tiết: Như việc phát triển một tính năng không đơn giản là giao việc cho đội kỹ thuật, đó còn là sự tập trung phân tích tầm ảnh hưởng đến hệ thống hiện tại, các chỉ số đo lường quan trọng hay cả việc vận hành của những team liên quan.
• Chuẩn bị mọi thứ chu đáo: Việc hiểu mọi thứ từ bức tranh toàn cảnh đến chi tiết sẽ giúp bạn làm việc với mục tiêu rõ ràng, phân chia & dự trù mọi việc hợp lý. Điều này cũng giúp bạn sắp xếp thời gian hiệu quả khi đã nắm rõ ưu tiên và độ quan trọng của từng vấn đề.

Từ luận điểm trên, "overthinking" như 1 checklist giúp mình rà soát mọi thứ cặn kẽ và tránh những sai lầm không đáng có.

3. Thấu hiểu nội tâm bản thân

Việc "overthinking" giúp mình hồi phục từ những vấp ngã và làm việc rõ ràng hơn. Hơn hết, 2 yếu tố trên đóng góp không nhỏ vào hành trình phát triển bản thân mình và tạo cho mình 1 thói quen nhận thức về bản thân mình.

Như khi mình 23 tuổi, mình cảm thất bức xúc vì không ai hiểu mình và tin mình. Phải tự mình thả chiếc phao để kéo lấy động lực phát triển.

Rồi khi 25 tuổi, mình lại tiếp tục ngẫm nghĩ về nhân sinh quan và tìm kiếm, định vị bản thân mình. Mày là ai? Là thằng làm phân tích hay làm sản phẩm đủ tốt? Là con trai trưởng phải làm gương cho các em? Là người yêu tốt và sẽ làm người chồng đủ tốt?

Và thực sự mớ hỗn độn đó đã đưa mình vào chuỗi suy nghĩ tiêu cực để mình phải 1 lần nữa nhắc nhở bản thân mình.

Có nhiều thứ mình vẫn đang làm tốt.
Có những mối quan hệ mình vẫn tạo giá trị tích cực.
Không ít người đã được mình giúp đỡ, dù không nhiều, nhưng họ đã vượt qua giai đoạn khó khăn.
Và còn rất nhiều điều khác.

Đôi khi mình thực sự không biết lý tưởng sống bản thân định nghĩa ra sao. Nhưng với những gì trải qua giúp mình nhận thấy việc sống và tạo giá trị đến xung tạo cho mình nhiều sự tích cực. Đôi lúc, mình chọn mở lòng để chia sẻ và tiếp nhận thêm góc nhìn mới rồi lại làm mới tư duy, suy nghĩ của mình.

Nên mình thấy, "overthinking" không xấu, nhất là khi bạn biến nó thành công cụ mạnh mẽ để phát triển.